Khi di chuyển, sự lắc lư, chòng chành, lên xuống của phương tiện làm cho mạch máu tai trong bị co thắt dẫn đến tăng thể tích nội dịch và dãn lòng ống nội dịch, làm cho mê đạo màng tai trong bị tích thủy, ảnh hưởng đến cơ quan tiền đình, gây ra rối loạn tiền đình kiểu say sóng.
Để phòng ngừa say sóng khi di chuyển, nên thực hiện một số điều sau đây:

– Trước khi khởi hành khoảng 30 phút: nên dùng một khúc gừng tươi bằng cỡ ngón tay cái, gọt bỏ vỏ, rửa sạch, giã nát hoặc nhai nát rồi uống với một cốc nước ấm. Trong suốt hành trình, thỉnh thoảng nên ngậm trong miệng một lát gừng mỏng; lấy 1/2 củ khoai lang gọt bỏ vỏ, rửa thật sạch, cắt miếng nhỏ, nhai nát để nuốt nước.

– Trước khi lên tàu, xe: Thoa dầu (dầu gió, dầu cao) vào hai huyệt thái dương và hai huyệt nội quan (giữa hai gân tay, phía trên và cách lằn chỉ cổ tay 3-4 cm), hai huyệt hợp cốc (ở giữa ngón cái và ngón trỏ, chỗ mu thịt dày lên), huyệt nhân trung (giữa đường rãnh môi trên), hai huyệt phong trì (chỗ lõm phía sau gáy, trên cổ). Cũng có thể lấy hai lát gừng tươi buộc vào hai huyệt nội quan.

– Khi lên xe: Chọn chỗ ngồi gần đầu xe. Nhìn thẳng và chăm chú vào phía trước với các mục tiêu càng xa càng tốt, không nhìn sang hai bên hoặc ngồi quay mặt phía ngược chiều.

– Nếu đi tàu, thuyền nên tìm chỗ ngồi trên boong tàu, phía sau thân tàu, tránh xa chỗ có mùi xăng dầu. Nên nhìn  thật xa, không nhìn xuống nước hoặc nhìn mũi tàu.

– Nếu đi máy bay thì không nhìn ra ô kính khi máy bay lên, xuống.

– Khi tàu, xe, máy bay di chuyển thì không đọc sách báo, không dùng các chất kích thích (trà, cà phê, thuốc lá…). Đừng ăn no quá hoặc để bụng đói quá. Nếu khát nước, chỉ nên uống từng ngụm nhỏ. Giữ tinh thần thoải mái, nhẹ nhàng, không căng thẳng, lo lắng. Hít thở chậm, sâu và đều.

Những người có cơ địa say sóng nên thường xuyên ăn uống các món: Hoa cúc trắng (bạch cúc hoa) 6 g – 8 g, tán bột, ngâm với nước sôi 5-10 phút, dùng uống sau bữa ăn; nấm mộc nhĩ trắng 15 g – 20 g nấu canh với thịt nạc heo và táo đỏ để ăn lúc đói; trà (xanh hoặc đen) 5 g nấu với vỏ quýt 10 g cùng với 1/2 lít nước, nấu sôi 5-10 phút, dùng uống sau bữa ăn; gừng khô (nướng sơ) 6 g – 8 g, cam thảo (tẩm mật nướng) 4 g, nấu với 750 ml nước, sắc còn 300 ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.

Những ngày trước lúc lên tàu, xe đi xa cần nghỉ ngơi điều độ, không gắng sức quá hoặc để bị căng thẳng vì công việc quá độ.

Lương y Đinh Công Bảy (Tổng Thư ký Hội Dược liệu TPHCM)

BACSI.com